Politika izgradnja mini hidroelektrana (MHE) na vodotokovima koji posredno utiču na vrelo Crnice, vezano za pokušaj izgradnje MHE na Nekudovskoj reci – ponornici koja napaja izvor Crnice.
Vrelo Crnice je kraško vrelo koje je povezano sa ponorom Nekudovske reke koja ponire u istočno od područja Sisevca i Pasuljanskih livada.
U Zborniku radova sa XV srpskog simpozijuma o hidrogeologiji sa međunarodnim učešćem, koji je održan od 14. do 17. septembra 2016. godine na Kopaoniku, a koji je izdao Rudarsko-geološki fakultet, Univerziteta u Beogradu u radu pod nazivom “ODREĐIVANJE ZONA SANITARNE ZAŠTITE IZVORIŠTA PODZEMNIH VODA NA BAZI UKUPNOG VREMENA KRETANJA VODE“ “SANITARY ZONES DELINEATION OF GRONDWATER SOURCES BASED ON WATER TRAVEL TIME“ (Vladimir Ţivanović1, Veselin Dragišić1, Igor Jemcov1, Sava Magazinović1, Jovana Radosavljević1 1 Rudarsko-geološki fakultet, Đušina 7, 11000 Beograd. E-mail: vladimir.zivanovic@ rgf.bg.ac.rs) koji se bavi određivanjem zona sanitarne zaštite naveden je i sledeć tekst koji se odnosi na izabrano test područje za primenu navedene metode određivanja sanitarne zaštite:
“TEST PODRUČJE
“Vrelo Crnice pripada karstu Karpato-balkanida istočne Srbije gde drenira zapadne delove Kučajske antiklinale (Cvijić, 1983). Istraţno područje predstavlja tipičan binaran karstni hidrogeološki sistem. Karstni deo je najvećim delom razvijen u gornjojurskim i donjokrednim krečnjacima i dolomitima. Nekarstni deo obuhvata severoistočni deo područja koji obuhvata paleozojske stene u jezgru antiklinale. Izvorišna zona vrela Crnice se javlja u zoni navlake permskih peščara preko krednih krečnjaka. Navlaka je od presudnog značaja ne samo za pojavu gravitacionog vrela, već i za pojavu subtermalnog uzlaznog izvora izdašnosti oko 10 l/s i temperature vode koja varira od 26-34 ºC. Vrelo Crnice je razbijenog tipa, koga čini nekoliko izvora ukupne izdašnosti 280-3000 l/s. U prihranjivanju karstne izdani značajan udeo ima Nekudovska reka koja kompletno ponire kroz Nekudovski ponor. Na osnovu opita trasiranja potvrđeno je da se podzemna voda prosečnom brzinom od 0,012 do 0,020 m/s kreće od ponora ka vrelu Crnice (Jemcov, 2000). “
Tokom 2014. godine privatni investitor “Eko elektra” DOO koji je gradio više mini hidroelektrana (MHE) na području opštine Despotovac zatražio je od ove opštine i dozvolu za izgadnju MHE “Nekudovo” na istomenoj reci ponornici.
Kanjon ove reke geografski pripada slivu reke Resavice, pritoke Resave u Opštini Despotovac, ali kao što je navedeno poniranjem vode u Nekudovskom ponoru, vode Nekudovske reke napajaju izvor Crnice u Sisevcu, što je i dokazano bojenjem i praćenjem podzemnog toka Nekudovske reke.
Projektom MHE “Nekudovo” bilo je planirano da se voda Nekudovske reke kanališe (zacevi) i odvede u reku Resavicu, čime bi se “oduzela” voda izvoru Crnice.
O planiranoj izgradnji lokalnu samoupravu alarmiralo je preduzeće RM “Stubica” koje poseduje ribnjak u Sisevcu koji direktno zavisi od voda Crnice pa je opština zatražila najpre mišljenje Rudarsko-geološkog fakulteta i u zvaničnom dopisu Rudarsko-geološki fakultet je potvrdio da su vršena istraživanja Nekudovske reke i da postoji povezanost sa Crnicom, kao i da bi izgradnja hidroelektrane u Despotovcu ugrozila vrelo Crnice.
Pošto vrelo Crnice osim prirodne lepote ima i ogroman značaj kao izvor vodosnabdevanja za naselje Sisevac i deo naselja u Opštini Despotovac, a osim toga je i od velikog značaja za privrednike u Sisevcu, kako u pogledu rada postojećeg ribnjaka tako i za razvoj turizma, Opština Paraćin je zatražila hitno povlačenje datih saglasnosti za izgradnju MHE u Nekudovu i poništenje svih dozvola, što je i učinjeno.
Obustavljanje izgradnje MHE na Nekudovskoj reci je verovatno i jedan od prvih slučajeva u Srbiji da je izgradnja MHE obustavljena na osnovu reagovanja privrednika, građana i institucija, mnogo pre kasnijih “pobuna” na Staroj planini i širom Srbije.
Ostavićemo na ovom mestu i linkove iz kojih se može saznati nešto više o ovoj temi:
https://www.infocentrala.rs/mini-hidrocentrala-moze-da-ugrozi-sisevac/
http://www.chem.bg.ac.rs/~p43004/ref/2016/M33-2016-Zivanovic.pdf
Projekat “Izvor reke za sve nas” je realizovan u okviru programa podrške javnom zagovaranju „Istraži – Osnaži“ koji finansira Vlada Ujedinjenog Kraljevstva, a sprovodi Trag fondacija. Izradu ovog materijala je finansirala Vlada Ujedinjenog Kraljevstva; izneti stavovi nužno ne odražavaju zvaničnu politiku Vlade Ujedinjenog Kraljevstva.
