PLANIRANO ZAŠTIĆENO PODRUČJE - VRELO GRZE U PROSTORNOM PLANU

Napomena: Sva planirana zaštićena područja obrađena projektom locirana su na osnovu Referalne karti br. 3 – Turizam i zaštita prostora u kojoj su označena kao „područja koja se predlažu za zašitut kao prirodna dobra“, uz dodatno identifikovanje korišćenjem opisa u tekstualnom delu projekta, korišćenjem GoogleEarthPro alata. Preciznije lociranje granica planiranih područja na žalost nije bilo moguće budući da je Opštinska uprava za urbanizam finansije, skupštinske i opšte poslove odbila da nam da dostavi AutoCad *.dwg crtež pomenute karte.

1. Lokacija područja po Prostornom planu – grafička dokumentacija

Planirano zaštićeno područje (područje koje se predlaže za zaštitu kao prirodno dobro) vrelo Grze sa okolinom (u daljem tekstu vrelo Grze) u Prostornom planu Opštine Paraćin na Referalnoj karti br. 3 – Turizam i zaštita prostora, označeno je brojem 16.

Prema Referalnoj karti br. 3 lokacija planiranog zaštićenog područja je u istočnom delu opštine, istočno od Gornje Mutnice, na severnom delu naselja Grza i obuhvata vrelo reke Grze i okolinu, kako to kaže i naziv samo planiranog područja.

2. Prikaz područja u tekstualnom delu Prostornog plana

Prostorni plan izrađen je na osnovu uslova Zavodu za zaštitu prirode Srbije OSG broj 1/2007 od 20.02.2007. Isti uslovi korišćeni i za izradu izmene Prostornog plana Opštine Paraćin (2010) na osnovu mišljenja Ministarstva životne sredine i prostornog planiranja br. 011-00-00484/2009 od 20.07.2010. godine

Vrelo Grze se u ovim Uslovima navodi kao lokalitet značajan za zaštitu već u drugoj tački, a u vezi zaštite dela Kučajskih planina:

2. Zavod za zaštitu prirode je kroz prethodna istraživanja, odnosno sa ciljem zaštite dela Kučajskih planina preliminarno istraživao šire područje na teritoriji opština Paraćin, Boljevac i Bor.

Izrada studije zaštite Kučajskih planina planirana je krajem 2006. godine. Obrađivač se u tom kontekstu obavezuje da prilagodi planiranu namenu prostora Paraćina i delatnosti konceptu održivog razvoja vodeći računa o zaštiti voda, zemljišta, šuma i generalno zaštiti biodiverziteta. U ovom trenutku unutar navedenih granica mogu se izdvojiti kao lokaliteti značajni za zaštitu:

– planina Baba

– šire područje prevoja Čestobrodica

– područje reke Grze, posebno izvorišni deo

– područje reke Crnice od lokaliteta Blaga Marija, uzvodno do vrha Podstrana

Iz navedenog je jasno da je u uslovima Zavoda za zaštitu prirode Srbije područje vrela Grze jedan od posebno istaknutih lokaliteta, u okviru “područja reke Grze” (ova prostor obuhvata još dva planirana zaštićena područja) u okviru koga se posebno navodi “izvorišni deo” ovog područja.

U daljem tekstu, vrelo Grze pominje se u više poglavlja tekstualnog dela Prostornog plana.

2.1. U poglavlju “I 1.2. Analiza postojećeg stanja“, podnaslov “I 1.2.1. Skraćeni prikaz i ocena postojećeg stanja“, razdeo “Turizam”područje Grze navodi se kao jedno od područja “sa atraktivnim turističkim motivima i potencijalom za razvoj različitih vidova turizma”:

“Turizam

- Razvojni pravac koridora evropskog puta E-761 – potencijal razvoja tranzitnog, sportsko-rekreativnog, izletničkog, lovnog i ribolovnog, aero-nautičkog, kulturnog, kongresno-manifestacionog, održivog i ekoturizma:

U njemu se izdvajaju područja sa atraktivnim turističkim motivima, i potencijalom za razvoj različitih vidova turizma.

a. Južni Kučaj

b. Grza – Sisevac

v. akumulacija Zabrega

U okviru istog poglavlja u razdelu “Zaštita prirode i prirodna dobra” područje Grze se navodi i kao prostor koji treba “rezervisati” sa namenom “zaštite prirodnih resursa”, a zatim i kao i jedna od lokacija na spisku planiranih “rezervata prirode” i “spomenika prirode”, kao “primer izrazito bogatog karstnog vrela i izvorišta bistre planinske reke”, a i kao deo “geonasleđa na osnovu inventara geonasleđa Srbije” gde se posebno navodi vrelo Grze a posebno epigenija Grze.

Zaštita prirode i prirodna dobra

Neophodno je rezervisati prostore sa namenom zaštite prirodnih resursa (šuma, vodotoka, zemljišta, flore i faune), očuvanjem kvaliteta životne sredine i definisanim korišćenjem za rekreaciju stanovništva u prirodi. U tom kontekstu potrebno je obratiti pažnju na:

– ….

– obale i priobalja reka: područje V. Morave, uključujući ostatke meandara i vlažnih staništa; područje Grze (posebno izvorišni deo); područje Crnice (od Blage Marije uzvodno);

– …

Rezervati prirode:

– ….

– Izvorište (vrelo) Grze – izraziti primer bogatog karstnog vrela kao izvorišta bistre planinske reke.

– ….

Spomenici prirode:

U okviru vrste “spomenici prirode” prednost se daje geomorfološkim znamenitostima, t.j. njihovoj zaštiti kroz rezervate prirode, ili zaštitu predela posebnih prirodnih odlika.

– ….

– Slivno područje Velike i Male Čestobrodice i deo klisuraste doline Grze

– ….

Objekti geonasleđa na osnovu invertara objekata geonasleđa Srbije:

– …

– Epigenija Grze

– Vrelo Grze (tipsko gravitaciono vrelo)

– ….”

2.2. U poglavlju “I 1.3.2. Predlog korišćenja prostora opštine Paraćin“ jedinstveni prostor “Grza – Sisevac”naziva se “ekološkom celinom, u okviru veće ekološke celine “Južni Kučaj”.

Turističko naselje Grza na čijem se severnom kraju nalazi i planirano zaštićeno područja po Planu ima “izraziti turistički potencijal”, a “očuvanje šumskog bogatstva” navodi se kao ključni element očuvanja vrednosti ovog prostora.

“o Ekološka celina “Grza-Sisevac”, sa ekološko-produktivnim karakterom, u okviru delova katastarskih opština naselja Stubica, Zabrega, Buljane, Šaludovac, G.Mutnica, Izvor i Klačevica. Produktivni karakter ove celine podržava manji poljoprivredni kompleks, sa užim zonama ratarstva (u slivnom području akumulacije Zabrega), stočarstva i delimično voćarstva (na obodima širih šumskih pojaseva Čestobrodice i Buljansko-Zabreških šuma), a pre svega, izraziti turistički potencijal zahvata, koji se ogleda u prostornom i funkcionalnom kapacitetu turističkih naselja Sisevac i Grza. Poseban uslov održanja ekološkog kapaciteta celine je očuvanje šumskog bogatstva šireg prostora, kao i kvalitetnih voda iz lokalnog slivnog područja.

o Ekološka celina “Južni Kučaj” zahvata krajnji istok opštinskog područja, u okviru delova KO Stubica, Buljane i G.Mutnica. Predstavlja celinu velikog ekološkog kapaciteta, sa izrazitim uticajem na ostalo područje opštine (naročito na celinu “Grza-Sisevac”). Poseban uslov održanja ekološkog kapaciteta celine je očuvanje šumskog bogatstva šireg prostora planine Kučaj, na području opština Paraćin, Despotovac, Boljevac i Ćuprija.”

2.3. U poglavlju “I 1.3.3.Predlog načina sprovođenja plana” navodi se da je za područje izletišta Grza potrebno izraditi Plan generalne regulacije

Ova odredba u prostornom planu znači da sam Prostorni plan nije dovoljan za izdavanje uslova za izgradnju objekata na prostoru izletišta Grza, već da je neophodno da se izrade i usvoje urbanistički planovi nižeg reda kojim će se detaljnije urediti mogućnost gradnje na ovom području.

“Plan se direktno sprovodi na celom obuhvatu Plana osim na delu obuhvaćenom granicom PGR-e Paraćin i Plana generalne regulacije za turistička izletišta Grza i Sisevac u Paraćinu,”

2.4. U poglavlju “II 2. ZAŠTITA, UREĐENJE, KORIŠĆENJE I RAZVOJ PRIRODNIH SISTEMA I RESURSA “, podnaslov “II 2.1. Prirodne vrednosti i mogućnosti zaštite i uređenja“, razdeli “II 2.1.1.Tipovi predela, predeone makrojedinice, ekosistemi i biodiverzitet“, “II 2.1.4. Mineralni potencijali“, “II 2.1.5. Vode i vodno zemljište“pominje se područje Grze

Kučajske planine su već u uslovima Zavoda za zaštitu prirode Srbije označene kao područje od velikog interesa za zaštitu prirode, pa se u ovom delu Plana govori o osobinama i stanju područja, u okviru kog se nalaze i naselja Sisevac i Grza. Ukazuje se da je neophodno precizno utvrditi režim zaštite i unapređenja naselja Sisevac i Grza.

“2.1.1. Tipovi predela, predeone makrojedinice, ekosistemi i biodiverzitet

…

Kučajske planine:

Stanje šumskih površina u ovoj makrojedinici je veoma različito – od sastojina koje su u vrlo dobrom stanju i dobre cenotičke strukture, do potpuno degradiranih. Na znatnijim površinama šume su pretvorene u travnate površine veoma različitog boniteta i ekološke stabilnosti – dobre pašnjake i livade kosnice, ali i kamenite pašnjake i gole kamenjare (krš). Na 300 do cca 550 metara nadmorske visine prostiru se termofilne šumske sastojine, zajednice hrasta granice i cera, a njima se pridružuju u većoj meri sastojine grabića. Na pojedinim delovima devastiranih površina ovog tipa podignute su, uglavnom uspele, kulture crnog bora. U visinskoj zoni između 550 i 750 metara nadmorske visine nalaze se sastojine brdske do planinske bukove šume, kao i mešovite šume brdske bukve i hrasta kitnjaka. U visinskoj zoni od cca 750 do 850 metara nadmorske visine se uglavnom prostiru sastojine brdske do planinske bukove šume, delimično iskrčivanjem pretvorene u travne površine tipa kosanice i mestimično pretvorene u kamenite pašnjake. Na pojedinim delovima ovakvih degradiranih površina sa kojih je uklonjena bukva podignute su uspešne kulture četinara smrče i crnog bora. U visinskoj zoni od cca 850 do 900 metara nadmorske visine nalaze se sastojine planinske bukove šume, uglavnom dobrog sastava i strukture. Deo ovih površina je iskrčivanjem pretvoren u livade kosanice i pašnjake, takođe delimično jako degradirane (sekundarni kameniti pašnjaci). Visinska zona preko 900 metara nadmorske visine je uglavnom stanište čiste planinske bukove šume, a u gornjem delu ove visinske zone, prostrane površine su pretvorene u travne površine tipa pašnjaka. Na šumskim površinama ove makrojedinice treba sprovesti meliorativno-zaštitne mere: popravljanje strukture, čišćenje od šumskog korova, podsejavanje bukve i četinara i dr. Što se tiče jako degradiranih i devastiranih delova i šikara, treba primeniti mere resurekcije – podizanje novih kulturnih sastojina prvenstveno četinarskih vrsta na svim ogoljenim staništima koja predstavljaju kamenite pašnjake, pri čemu se mora voditi računa ne samo o nadmorskoj visini već i o ekspoziciji. Značajan deo površine ove makrojedinice predstavlja kraški teren sa mnogobrojnim vrtačama i drugim karstnim fenomenima.

U području brdsko-planinske poljoprivrede neophodno je da se izvrše odgovarajuće melioracije, kao i da se na osnovu detaljnog ispitivanja utvrdi koje površine i u kom obimu treba obavezno vratiti pod šumske sastojine odgovarajućeg sastava.

Neophodno je precizno utvrditi režim zaštite i unapređenja naselja Sisevac i Grza, jedinih u ovoj makrojedinici.”

Na vrelo Grze se ukazuje i u kontekstu rezervi podzemne vode, a na samu reku u kontekstu “čiste bogate ovde, čiji kvalitet odgovara kvalitetu dobrih ribolovnih voda” u kojima je moguć život pastrmskih riba.

“2.1.4. Mineralni potencijali

…

Rezerve podzemne vode predstavljaju značajan potencijal opštine,a zastupljena su:

– …

– karstna vrela “Sveta Petka” (Izvor), “Grza”, “Sisevac” i “Toplik” (Popovac);

– …

2.1.5. Vode i vodno zemljište

…

Ribolovna područja:

Prema Osnovnom planu za eksploataciju, zaštitu i unapređivanje ribarstva na V.Moravi i pritokama (ribarska područja “Morava I” i “Morava II”), desne pritoke Velike Morave pripadaju tipu hladnih planinskih voda, naročito u svom gornjem toku, tako da je u njima moguć život pastrmskih riba (Grza celim tokom predstavlja čistu bogatu vodu, čiji kvalitet odgovara kvalitetu dobrih ribolovnih voda. Crnica u svom gornjem toku ima karakter čiste pastrmske vode).”

2.5. Područje Grze pominje se i u delovima Prostornog plana koji nisu direktno vezani za zašittu prirode, ali kontekst u kome se govori o području ukazuje na moguće ljudske uticaje u vezi zaštite prirode.

U poglavlju “II 3.3. Javne službe“, podnaslov “II 3.3.6. Sport i rekreacija” područje Grze je navedeno kao “planirana turističko-rekreativna zona nastala na području većih prirodnih vrednosti, što ukazuje na moguć uticaj turizma na pitanje zaštite prirode, što se donekle ograničava i uslovljava usvajanjem “odgovarajućih urbanističkih planova”.

“3.3.6. Sport i rekreacija

Druge strukture u prostoru, namenjene sportu i rekreaciji čine:

· specijalizovani sportsko-rekreativni kompleksi na otvorenom prostoru, u okviru planiranih turističko-rekreativnih područja i zona, nastalih na prostoru većih prirodnih vrednosti. Pri ovome se naročito misli na turističko područje Grza-Sisevac, koje se sastoji od tri funkcionalno povezane turističko-rekreativne zone. Precizne lokacije i sadržaji za aktivnu rekreaciju i sportske aktivnosti na ovom području biće definisane odgovarajućim urbanističkim planom/planovima.”

Zatim se opet u poglavlju “II 5. PROSTORNI RAZVOJ I DISTRIBUCIJA TURIZMA“, radzeo “Karakteristike turističke tražnje” o području “Grza-Sisevac-Zabrega” kovori kao o “najznačjnijem turističkom području opštine Paraćin”, na kome se nalazi “najveći broj površina izuzetnih prirodnih vrednosti koje bi trebalo zaštititi”.

“II 5. PROSTORNI RAZVOJ I DISTRIBUCIJA TURIZMA

Karakteristike turističke tražnje

b. Grza – Sisevac-Zabrega

Područje Grza-Sisevac- Zabrega najznačajnije turističko područje opštine Paraćin, obuhvata jugozapadne obronke planine Kučaj. Ekološkom valorizacijom prostora konstatovano je da istočni deo opštine, u kome se nalazi i ovo područje, predstavlja najočuvaniji, i sa stanovišta zaštite prirode njen najatraktivniji deo. Na ovom prostoru nalazi se najveći broj površina izuzetnih prirodnih vrednosti koje bi trebalo zaštititi. Područje Grza-Sisevac, – Zabrega pripada jednoj od najprostranijih zona od interesa za razvoj turizma u Srbiji – području Kučajskih planina, nominovano prirodno dobro (rezervat biosfere) planirano za zaštitu do 2010. godine. U odnosu na šire saobraćajne veze, ovo područje ima veoma povoljan položaj: saobraćajni okvir čine autoput E-75, evropski put E-761 (M-5), kao i put R-103b (Grza-Sisevac preko Debelog Brda, Golog Brda i Papratine), koji izlazi na magistralni put Paraćin-Zaječar, kao i na regionalni put Ćuprija – Despotovac). Ovaj put nije u potpunosti završen, a njegovim puštanjem u saobraćaj celo ovo područje bilo bi dobro povezano u pravcu sever – jug. Veza Sisevca i centra opštine biće znatno poboljšana planiranim osavremenjavanjem puta Buljane-Bojadžin grob, sa ogrankom prema Sisevcu kod Batinačke kose. Izgradnjom ovih puteva, ostvariće se kružni tok kretanja kroz najatraktivnije područje opštine. Dosadašnji razvoj turizma na teritoriji opštine Paraćin je usmeren ka lokalitetu Sisevac, a naročito ka prostoru prema vrelu i duž toka Grze. Prirodni uslovi terena nametnuli su prosecanje puta Grza-Sisevac duž uzanog rečnog korita Grze, a kao rezultat toga došlo je do intenzivne izgradnje vikend objekata duž puta. Radi ublažavanja štetnih posledica izgradnje, neophodno je uspostavljanje zaštitnog zelenog pojasa duž saobraćajnica (ne narušavati hortikulturnim intervencijama dominantan karakter predela), kao i obezbeđivanje pešačkih staza za nesmetanu i bezbednu komunikaciju duž naselja.”

U poglavlju “II 6.2. Vodoprivredna infrastruktura“, podnaslov “II 6.2.1. Vodosnabdevanje“, vrelo Grze pominje se u kontekstu vodosnabdevanja, kao izvorište iz koga će se snabdevati naselje Grza.

“II 6.2. Vodoprivredna infrastruktura

II 6.2.1. Vodosnabdevanje

– ….

– Naselje Grza će se snabdevati vodom iz izvorišta Grza.

– …”

2.6. U poglavlju “II 7.2. Zaštita i održivo korišćenje prirodnog nasleđa“, područje Grze pominje se u razdelu “Zaštita prirode i prirodna dobra”

Najpre se navodi da je područje Grze jedno od područja koje je “neophodno rezervisati” za namenu zaštite prirodnih resursa, a zatim se posebno u okviru spiska predloženih “rezervata prirode” navodi i vrelo Grze, kao “izraziti primer bogatog karstnog vrela kao izvorišta bistre planinske reke”, pa se za izvorište predlaže “stroga zaštita” kao “prirodnog spomenika”, kao i neposredne okoline kao “strogog prirodnog rezervata”.

“Zaštita prirode i prirodna dobra

Zbog specifičnog položaja Paraćina, delatnosti kojima se stanovništvo pretežno bavi, kao i zbog značajnog razvoja privrede i saobraćajne infrastrukture republičkog značaja na teritoriji opštine, neophodno je rezervisati prostore sa namenom zaštite prirodnih resursa (šuma, vodotoka, zemljišta, flore i faune), očuvanjem kvaliteta životne sredine i definisanim korišćenjem za rekreaciju stanovništva u prirodi. U tom kontekstu potrebno je obratiti pažnju na:

– ….

– obale i priobalja reka: područje V. Morave, uključujući ostatke meandara i vlažnih staništa; područje Grze (posebno izvorišni deo); područje Crnice (od Blage Marije uzvodno);

– …”

Za sva napred navedena područja značajno je utvrditi mere uređenja, korišćenja i zaštite, odnosno prilagoditi planiranu namenu prostora i delatnosti konceptu održivog razvoja, koji podrazumeva zaštitu resursa (voda, zemljišta, šuma) i generalno, zaštitu biodiverziteta.

….

U dosadašnjim istraživanjima i prilikom ekološke valorizacije, evidentirano je više lokaliteta različitih karakteristika, koje bi trebalo na osnovu odgovarajućih zakona, staviti pod poseban režim korišćenja i uređenja.

….

“Rezervati prirode:

– ….

– Izvorište (vrelo) Grze – izraziti primer bogatog karstnog vrela kao izvorišta bistre planinske reke. Predlaže se stroga zaštita samog izvorišta (vrela) kao prirodnog spomenika i zaštita neposredne okoline kao strogog prirodnog rezervata.

– …”

Dalje se područje Grze pominje i u kontekstu planiranog “rezervata biosfere Kučajske planine”, uz navođenje da je prema ovom području “usmeren razvoj turizma”.

“Rezervat biosfere “Kučajske planine”:

Prema Prostornom planu Republike Srbije, na osnovu prethodnih istraživanja i valorizacija biće definisan status, prostorni obuhvat i režimi zaštite za Kučajske planine, koje su u okviru turističke zone II stepena (centralna zona), odnosno turističke regije – Kučajske planine, sa Beljanicom. Ekološkom valorizacijom prostora konstatovano je da ovaj deo opštine predstavlja i najočuvaniji, i sa stanovišta zaštite prirode njen najatraktivniji deo. Na ovom prostoru nalazi se i najveći broj površina izuzetnih prirodnih vrednosti koje bi trebalo zaštititi. Dosadašnji razvoj turizma na teritoriji opštine Paraćin je usmeren ka lokalitetu Sisevac, a naročito ka prostoru prema vrelu i duž toka Grze. Analizom prirodne i graditeljske baštine, kao i ekološkom valorizacijom područja određena je ona zona Kučajskih planina na teritoriji opštine Paraćin, koja ima posebne prirodne vrednosti i koja se može iskoristiti kao rekreativno područje.”

2.7. U okviru poglavlja “II 7.3. Zaštita, unapređenje i uređenje predela” ukazuje se da je neophodno utvrditi “režim zaštite i unapređenja” naselja Grza, jedinih u “makrojedinici Kučajske planine” koja ima posebnu prirodnu vrednost.

“Kučajske planine:

– …

– Neophodno je precizno utvrditi režim zaštite i unapređenja naselja Sisevac i Grza, jedinih u ovoj makrojedinici.

– …”

2.8. U trećem delu Plana “III PROPOZICIJE PROSTORNOG RAZVOJA” u okviru poglavlja “III 1. PRAVILA UREĐENJA“, “III 1.1. Pravila uređenja za celine i zone određene planom“, podnaslov “III 1.1.1. Delovi planskog područja u obuhvatu važećih urbanističkih planova” određuje se poseban režim izdavanja dozvola za izgradnju u naselju Grza:

“Lokacijska dozvola za izgradnju u turističkom naselju Grza se izdaje u skladu sa uslovima utvrđenim u Plan generalne regulacije za turistička izletišta Grza i Sisevac u u granici obuhvata plana.”

Na ovaj način ukazuje se na značaj ovog prostora koji po mišljenju obrađivača Plana zahteva detaljnu razradu.

2.9. U poglavlju “III 1.2.3.Vodoprivredna infrastruktura” u razdelu “Određivanje i održavanje zona sanitarne zaštite”, “izvorišta vodosnabdevanja”, o vrelu Grze govori se i kao o izvorštu vodosnabdevanja.

“Određivanje i održavanje zona sanitarne zaštite

Izvorišta vodosnabdevanja

U skladu sa odredbama „Pravilnika o načinu određivanja i održavanja zona sanitarne zaštite izvorišta vodosnabdevanja (Sl.glasnik RS br.92/2008), i na Referalnoj karti br.2 su označene „zone sanitarne zaštite izvorišta“ na području opštine Paraćin i to za sva izvorišta podzemne vode kao i za akumulaciju površinske vode „Zabrega“. Postojeća izvorišta podzemne vode na teritoriji koju obuhvata Prostorni plan opštine Paraćin su: Vrela „Sv.Petka“, „Grza“, i „Toplik“ „Gorunje“ i „Striža“ a planirana su još izvorišta podzemne vode „drenovac“ i „Svojnovo“.”

2.10. U poglavlju “III 4. IMPLEMENTACIJA PROSTORNOG PLANA“, podnaslov “III 4.1. SMERNICE ZA IZRADU PLANSKE DOKUMENTACIJE” ukazuje se ponovo na posebnost područja Grze u smislu uređivanja pravila za izgradnju objekata.

“Skupština opštine Paraćin na osnovu Prostornog plana odgovarajućim aktom utvrđuje građevinska područja za sva naselja, osim opštinskog centra, Grze i Sisevca (koji su definisani važećim urbanističkim planovima ili će biti definisano planom u izradi).”

2.11. O prostoru Grze govori se u kontekstu razvoja turizma u okviru podnaslova “III 4.2.4.Prioriteti u industriji i razvoju turizma” i “III 4.2.6.Prioriteti u razvoju turizma”

Na prostor Grze se ponovo ukazuje kao na deo “jedinstvenog turističkog kompleksa” Grza – Sisevac koji ima priroritet u pogledu razvoja turizma.

“III 4.2.4.Prioriteti u industriji i razvoju turizma

Turizam

– …

4. Definisanje turističkog područja “Grza-Sisevac” kao jedinstvenog turističkog kompleksa sa kontinuiranom turističkom namenom na celom potezu. Unapređenje i planski razvoj turističkih naselja Grza i Sisevac, u cilju povećanja turističkog prometa

– …

III 4.2.6.Prioriteti u razvoju turizma

– …

– …”

Zaključak

Prostornim planom Opštine Paraćin jasno je određena lokacija planiranog zaštićenog područja vrelo Grze, te se ono može precizno locirati na javno dostupnim ortofoto snimcima i na terenu.

Područje se u Planu jasno ističe u skladu sa značajem koji je dat i uslovima Zavoda za zaštitu prirode Srbije, pa se područje Grze navodi i kao prostor koji treba “rezervisati” sa namenom “zaštite prirodnih resursa”, a zatim i kao i jedna od lokacija na spisku planiranih “rezervata prirode” i “spomenika prirode”, kao “primer izrazito bogatog karstnog vrela i izvorišta bistre planinske reke”, a i kao deo “geonasleđa na osnovu inventara geonasleđa Srbije” gde se posebno navodi vrelo Grze a posebno epigenija Grze, a sve kontekstu planiranog “rezervata biosfere Kučajske planine”.

Plan ukazuje na to da vrelo Grze osim zbog značaja za zaštitu prirode ima i dodatni značaj u smislu izvora vode za piće pa kaže da je vrelo “izraziti primer bogatog karstnog vrela kao izvorišta bistre planinske reke”, pa se za izvorište predlaže “stroga zaštita” kao “prirodnog spomenika”, kao i neposredne okoline kao “strogog prirodnog rezervata”.

Na vrelo Grze se ukazuje u kontekstu rezervi podzemne vode, a na samu reku u kontekstu “čiste bogate ovde, čiji kvalitet odgovara kvalitetu dobrih ribolovnih voda” u kojima je moguć život pastrmskih riba.

Još jedna od dimenzija značaja vrela Grze za zajednicu je i turizam, pa se Planom na više mesta ukazuje na ovu činjenicu, a prostor Grze se proglašava prioritetnim za budući razvoj turizma. U tom smislu, uz očekivanje povećanog interesa investitora za ovaj prostor, a kako bi se preventivno prostor zaštitio od nekontrolisane gradnje izazvane i turističkom tražnjom, Planom se propisuje poseban režim izdavanja dozvola za gradnju i razrada prostora urbanističkim planovima nižeg reda što dodatno ukazuje na značaj ovog područja po više osnova.