Za razliku od ostalih planiranihzaštićenih područja, područje vrela Crnice nije jasno određeno u Prostornom planu Opštine Paraćin.
Naime, informacije date u tekstualnom delu plana i u referalnoj karti Turizam i zaštita prostora se razlikuju. U tekstualnom delu govori se o samom vrelu Crnice, a u referalnu kartu ucrtana je zona koja se ne poklapa sa lokacijom vrela.
Ova nepreciznost koja može biti i rezultat greške u karti, ali i greške u našoj interpretaciji nije se mogla otkloniti jer je Opšitnska uprava za urbanizam, finansije, skupštinske i opšte poslove odbila da nam dostavi navedenu referalnu kartu u AutoCad *.dwg formatu što bi nam omogućilo da precizno lociramo planirano područje na onaj način kako su izrađivači plana to odredili. Umesto toga koristili smo *.jpg i *.pdf karte na osnovu kojih nisu mogla da budu postignuti bolji rezultati.
U svakom slučaju, izvesno je da su projektanti – obrađiači Plana zonu planiranog zaštićenog područja smestili južno od puta kroz naselje Sisevac, a vrelo se nalazi Severno od ovog puta i u delu koji kartom očigledno nije obuhvaćen.
Kako bismo obradili ovo područje, podrazumevaćemo da su obe lokacije važne za zaštitu prirode, vrelo kao objekat prirodnog nasleđa, a zona naselja označena na karti kao planirano zaštićeno područje kao prostor koji treba sačuvati od ljudskih aktivnosti.
Lokalne politike koje se odnose na oba područja su:
1. PGR Grza – Sisevac
2. PDR Sisevac 1 – severozapad
3. PDR Sisevac 2 – jugoistok
1. PGR Grza – Sisevac
Plan generalne regulacije Grza – Sisevac obuhvata uzak pojas oko puta kroz naselje i ne zalazi u razradu prostora na prostoru planiranog područja “po referalnoj karti”.
Plan obuhvata vrelo Crnice i tok Crnice, kao područje južno od vrela. Ovaj prostor, sem već izgrađenih sadržaja starog hotela vidi kao “park šumu”, uključujući dvorište starog hotela i prostor južno od puta i oko potoka koji se uliva u Crnicu kod vrela.
2. PDR Sisevac 1 – severozapad
Plan detaljne regulacije Sisevac 1 – severozapad obuhvata prostor južno od Crnice i vrela. Dvorište starog hotela ovaj plan razrađuje kao parking u severnom delu, zelenilo u sredini i turističke sadržaje južno, ukidajući “park šumu”. Ovaj plan ne obuhvata prostor planiranog zaštićenog područja po referalnoj karti.
U planu se navodi da na području plana nema proglašenih zaštićenih područja po Zakonu o zaštiti prirode, ali da je registrovano vrelo Crnce kao objekat geonasleđa:
“U obuhvatu predmetnog Plana, u njegovom istočnom delu, nalazi se vrelo reke Crnice, koje se nalazi na spisku Inventara objekata geonasleđa Srbije, iz 2005. i 2008. godine, u odeljku izvori, kao objekag hidrološkog nasleđa. “
Vrelo Crnice pominje se i u kontekstu vodosnabdevanja, pa se navodi da je potrebon utvrditi zone sanitarne zaštite vodoizvorišta (deo naselja u Opštini Despotovac i naselje Sisevac snabdevaju se vodom iz zone vrela).
“Za vodoizvorište i za vrelo reke Crnice nisu određene zone sanitarne zaštite. Neophodno je da opštinska uprava Paraćina pokrene postupak utvrđivanja zona sanitarne zaštite i da se po utvrđivanju istih, unesu u Plan.”
3. PDR Sisevac 2 – jugoistok
Plan detaljne regulacije Sisevac 2 – jugoistok ne obuhvata prostor vrela, ali zalazi u područje koje je referalnoj karti predviđeno kao zaštićeno područje na teritoriji naselja Sisevac.
Kako se vidi iz karte, plan na ovim prostorima predviđa pretežno “mešovitu namenu”, u dve zone predviđa “zelenilo”, u jednoj “zonu izletišta i u dve zone “turizam”.
U planu se ne navodi ništa što bi ukazivalo da je obrađivač plana uzeo u obzir podatke iz referalne karte Prostornog plana – Turizam i zaštita prirode, pa su reference na zaštitu prirode opšte, bez ukazivanja na potrebu čuvanja prostora za proglašenje zaštićenog područja.
Na području plana izvršena je “trampa” zemljišta tako što je parcela u javnom vlasništvu na području koje je prema planu namenjeno za razvoj turizma zamenjena za parcelu u privatnom vlasništvu, pa je na ovaj način smanjen udeo javnog zemljišta na području koje je prema referalnj karti planirano za zaštitu.
Generalni zaključak kad je reč o planiranom zaštićenom području vrelo Crnice na osnovu analizirane planske dokumentacije je da je zaštita priroda u ovom slučaju “ustuknula” pred potrebom razvoja turizma na području Sisevca.
Ovo se vidi kako iz transformacije “park šume” u parking prostor i prostor za razvoj turizma razradom kroz planove detaljne regulacije u okolini samog vrela, tako i iz kasnije sprovedene “trampe” kojom je opština menjala javno zemljište koje je moglo da bude deo buduećeg zaštićenog područja sa privatnim preduzećem koje u Sisevcu investira u turizam.
Na ovaj način, novim planovima, smanjuju se površine sa namenama koje su kompatibilne sa zaštitom prirode i čini se da ne postoji jasna strategije na koji način zaštitii prirodne vrednosti na prostoru Sisevca u “sukobu” sa potrebom da se obezbedi mogućnost razvoja turizma.
Turizam, odnosno dolazak velikog broja građana u ovo naselje, a bez adekvatne infrastrukture koja bi ih uslužila, upravo predstavlja i glavni faktor rizika za dalju degradaciju priodnih vrednosti na ovom prostoru.
Ova internet strana je razvijena u okviru projekta „Mreža građana za zaštitu prirode“, kao deo aktivnosti programa EKO-SISTEM koјi realizuјu Mladi istraživači Srbiјe, a podržava Švedska.
