Plan detaljne regulacije (PDR) „Sisevac 1“ (severozapad) obuhvata (kako i naziv plana kaže) severozapadni deo naselja Sisevac, prostor vrela, tok reke Crnice od vrela do izlaska iz naselja (iza ribnjaka), kao i tok Sisevačkog potoka ispred vrela, ribnjak, prostor naselja sa obe strane puta kroz naselje od južne tačke parcele nekadašnjeg hotela „Borje“ pa do manastira.
Za temu naše analize važno činjenica je da je ovim planom obuhvaćen i definisan prostor vrela Crnice, reke Crnice kroz čitavo naselje i ušća Sisevačkog potoka u tok Crnice koji počinje od vrela.
PDR predstavlja najdetaljniju razradu prostora vrela Crnice i utvrđuje politiku planiranja i korišćenja prostora u ovom trenutku. Šta je određeno PDR-om kad je reč o vrelu Crnice i javnom pristupu vrelu?
1. U poglavlju 2. Pravila uređenja prostora, podnaslov 2.1. PRAVILA UREĐENjA POVRŠINA JAVNIH NAMENA, deo 2.1.1. Planirane trase, koridori i regulacija saobraćajnica i mreže javne komunalne infrastrukture, podnaslov 2.1.1.1. Saobraćajna infrastruktura definišu se javne saobraćajnice u okviru područja plana.
U okviru ovog dela plana jasno se navodi da je uz reku Crnicu, na levoj obali, planirano šetalište, staza namenjena kretanju pešaka i biciklista, širine 3m u koridoru širine 5m, koji je određen u odnosu na graničnu liniju katastarske parcele vodnog zemljišta, koje je popločano, snabdeveno uličnom rasvetom i mobilijarom (klupe itd.).
Šta ovo tačno znači?
PDR Sisevac 1 (severozapad) predviđa izgradnju pešačko-biciklističke staze – javne namene, otvorene za građane, koja se pruža uz levu obalu Sisevačkog potoka, počev od tačke gde ovaj vodotok dodiruje put kroz naselje (južno od nekadašnjeg hotela „Borje“), prema vrelu i od vrela duž leve obale Crnice sve do izlaska iz naselja.
Plan jasno kaže da je reč o saobraćajnici javne namene, za koju se prema tome može proglasiti javni interes, tj. opština može, na osnovu ovog PDR pokrenuti proceduru da vrelo Crnice i obalu Crnice kroz Sisevac otvori za građane.
2. U okviru istog poglavlja 2. Pravila uređenja prostora i dela 2.1. Pravila uređenja površina javnih namena, u okviru podnaslova 2.1.1.2 Vodosnabdevanje i odvođenje otpadnih voda govori se o „karstnom izvoru „Sisevac““, koji se koristi za vodosnabdevanje i navodi da treba urediti zonu sanitarne zaštite u skladu sa zakonom.
3. U istom poglavlju 2. Pravila uređenja prostora vrelo Crnice dalje se pominje u podnaslovu 2.3. Zone za koje je predviđena izrada urbanističkog projekta i u podnslovu 2.4. Zemljišta van građevinskog područja razdeo 2.4.1. Vodno zemljište.
U ovom delu PDRa, kao i u PGR jasno se navodi da je izrada urbanističkog projekta obavezna za prostor vrela Crnice, čime se dodatno štiti ovaj prostor.
Kad je reč o vodnom zemljištu, navodi se da ono nije prikazano u grafičkim prilozima van građevinskog područja zbog preglednosti crteža, ali je u tekstualnom delu u bilansu površina dato kao zemljište van građevinskog područja.
Dakle, plan isključuje vodno zemljište definisano Zakonom o vodma iz građevinskog zemljišta, čime se na tom prostoru ne dozvoljava izgradja.
Ponovo se navodi da je potrebno pokrenuti postupak za određivanje zona zaštite izvorišta.
4. Dalje se u poglavlju 2. Pravila uređenja prostora, podnaslov 2.6 Mere zaštite zaštićenih prirodnih celina, razdeo 2.6.1. Zaštićena prirodna dobra ponovo pominje vrelo Crnice.
Ovog puta navodi se da se u obuhvatu PDR nalazi vrelo Crnice, koje je na spisku Inventara objekata geonasleđa Srbije iz 2005. i 2008. godine, u odeljku izvori, kao objekat hidrološkog nasleđa.
Zaključak
Plan detaljne regulacije „Sisevac 1“ (severozapad) donosi značajnu novinu u odnosu na planove višeg reda – Prostorni plan Opštine Paraćin i PGR Grza – Sisevac na koje se oslanja jer ovim planom se jasno definiše pešačko biciklistička staza, kao saobraćajnica u javnom interesu koja treba da bude izgrađena od južne tačke dvorišta nekadašnjeg hotela „Borje“, na mestu gde se dodiruju Sisevački potok i put kroz naselje Sisevac, ka vrelu Crnice i zatim levom obalom Crnice sve do izlaska iz naselja Sisevac, odnosno granica plana.
Ova staza se takođe precizno definiše kao saobraćajnica široka 3m sa koridorom od 5m, opremljena javnom rasvetom, popločana sa potrebnim mobilijarom, klupama, kantama za smeće itd.
Dakle, PDR Sisevac 1 (severozapad) daje precizno i dovoljno rešenje za otvaranje vrela Crnice i obala Crnice kroz Sisevac za javnost – izgradnju pešačko biciklističke staze koja se može sprovesti kroz proglašenje javnog interesa.
Ko to može da učini? Opština Paraćin i njene institucije.
Plan ograničavana izgradnju u zoni reke i izvorišta, na sličan način kao prethodni planovi višeg reda, propisuje obaveznu izradu urbanističkog projekta za prostor oko izvorišta, traži proglašenje zaštitne zone izvorišta i propisuje da je vodno zemljitšte van zone građevinskog zemljišta.
Ovim planom zaštićen je javni interes neposredno uz reku i vrelo, međutim njime se i odustaje od nekih uslovno rečeno javnih namena u zoni vrela, jer se omogućava izgradnja parkirališta u severnom delu prostora prema reci gledano od nekadašnjeg hotela „Borje“ gde je PGR-om bila planirana „park šuma“, a takođe se umesto „park šume“ u centralnom delu ovog prostora uz reku i vrelo, severno od hotela predviđa „zelenilo“.
Ove izmene ipak uvažavaju nastale promene od 2008. godine i usvajanja PGR-a jer je u međuvremenu počeo sa radom rekonstruisani veliki bazen, izgrađeni novi turistički objekti u ovom prostoru i krenulo se sa planiranjem izgradnje još većeg turističkog kompleksa.
Uprkos ovim izmenama, PDR daje odgovor na pitanje „kako otvoriti vrelo Crnice i obale Crnice u Sisevcu za javnost“. Jedino što treba još uraditi je – sprovođenje plana. A to je posao lokalne samouprave.
Projekat “Izvor reke za sve nas” je realizovan u okviru programa podrške javnom zagovaranju „Istraži – Osnaži“ koji finansira Vlada Ujedinjenog Kraljevstva, a sprovodi Trag fondacija. Izradu ovog materijala je finansirala Vlada Ujedinjenog Kraljevstva; izneti stavovi nužno ne odražavaju zvaničnu politiku Vlade Ujedinjenog Kraljevstva.
