Jedno od 20 planiranih područja za zaštitu po Prostornom planu Opštine Paraćin usvojenom 2006. godine je i Vidovački ključ. Ovaj prostor je po satelitskom snimku iz 2022. godine, koji objavljujemo uz snimak iz 2006. zbog poređenja, teško narušen eksploatacijom šljunka. Na priloženim mapama su georeferencirane granice ovog prostora prema odgovarajućoj karti iz Prostornog plana. Evo šta je o ovoj oblasti napisano u Prostornom planu:
“Vidovački ključ – deo desne strane korita Velike Morave, na nadmorskoj visini od oko 125 m predlaže se za naučno istraživački prirodni rezervat, s tim da se na izdvojenoj površini ne smeju vršiti nikakve antropogene promene i da ima biti prepušten spontanoj prirodnoj sukcesiji.”
Iz navedenog je potpuno jasno da je ovo potencijalno zaštićeno područje doživelo sudbinu potpuno suprotnu od one predviđene po važećem najvišem planskom dokumentu opštine.
Vidovački ključ 2006. godine:
Vidovački ključ 2022. godine:
Objavljujemo još dva pasusa iz Prostornog plana Opštine Paraćin u kojima se pominje Vidovački ključ:
“Šljunkovi i peskovi zauzimaju veliko prostranstvo u dolini Velike Morave, sa prosečnom debljinom od oko 20 m, i predstavljaju jedno od najvećih ležišta tzv. “moravskog šljunka i peska”. Spadaju u sirovine srednjeg kvaliteta, i mogu se upotrebljavati u građevinarstvu, a delimično i za dobijanje stakla. Kopanje šljunka u ovoj zoni se trenutno nekontrolisano odvija, što dovodi do smanjenja nivoa podzemnih voda, a samim tim utiče nepovoljno na razvoj biljaka. U tom smislu, neophodno je organizovano pristupiti eksploataciji, u cilju jasnog planskog iskorišćavanja ove sirovine. Eksploatacija šljunka na lokalitetu interesantnih prirodnih odlika “Vidovački ključ” (desna obala V.Morave), u slučaju evidencije i uspostavljanja posebnog režima zaštite prirodnih dobara od strane Zavoda za zaštitu prirode, mora da se obustavi, kao i ostale antropogene promene, uz prepuštanje ovog prostora spontanoj prirodnoj sukcesiji.”
“Prioriteti u korišćenju šireg vodnog područja reke Velike Morave, opisani su u prethodnom poglavlju (Vodoprivreda) i odnose se na vodosnabdevanje potencijalni plovni put, eksploataciju nanosa i navodnjavanje. Zaštita voda V.Morave definisana je prioritetima i metodologijom Vodoprivredne osnove Srbije. Zaštita od štetnog dejstva voda V.Morave odnosi se na zaštitu od njenih velikih voda, kao i od štetnog uticaja visokih podzemnih voda u priobalju. Ovaj potez karakteriše zagađenje vode, plavno područje, postojanje više divljih deponija i lokacija za eksploataciju šljunka u samom priobalju, ali i relativno povoljne prirodne karakteristike, uz zastupljenu raznovrsnost predela i predeonih celina. Upravo ove predele treba zaštititi od daljih antropogenih promena, eventualno predložiti za naučno istraživački prirodni rezervat, a koristiti na način i u obimu koji neće dovesti do ometanja spontanog prirodnog razvoja životne zajednice i njenog staništa (spontana prirodna sukcesija). Predeli najkarakterističnijih prirodnih odlika su Vidovački ključ (na desnoj strane korita V.Morave), kao i ostaci nekadnjeg meandra V.Morave koji sada predstavljaju močvarno-ritske do vlažno-šumske površine, mrtvaje ili stajače. “
Projekat “Zaštitimo prirodu Paraćina” se sprovodi u okviru projekta Beogradske otvorene škole „Zeleni inkubator“, uz finansijsku podršku Evropske unije i Fondacije Fridrih Ebert. Sadržaj ove stranice nužno ne odražava stavove donatora ni Beogradske otvorene škole, i za njega je isključivo odgovorno Udruženje građana “Pridruži se” Paraćin.
