Izdvajanja iz budžeta čiji su krajnji korisnici bila udruženja građana u posmatranom periodu ne mogu se na isti način posmatrati u svakoj budžetskoj godini.
a. U periodu 2012. do 2016. godine u budžetu su posebno odvajane pozicije sa koje su finansirani programi udruženja građana na javnom konkursu od pozicija sa kojih je finansirano Udruženje preduzetnika, vlasnika i zakupaca nekretnina zona unapređenog poslovanja – BID zona “Korzo” – Paraćin (u daljem tekstu „BID zona“), udruženje čiji je jedan od osnivača bila i sama opština 2007. godine kroz projekat finansiran od strane Evropske unije, a koje je kasnije nastavilo sa radom kao „pravo“ udruženje građana (posle promene propisa koji se odnose na udruženja građana) ali je izdašno podržavano od strane opštine (udruženje se bavilo rešavanjem uobičajenih problema održavanja stambenih zgrada mnogo pre donošenja najnovijih propisa o organizaciji održavanja stambenih zgrada). Ovo udruženje zapravo je obavljalo određenu „komunalnu delatnost“ – organizovanje popravljanja fasada, krovova, sistema za vodosnabdevanje stambenih zgrada i popunjavalo je prazninu u nadležnostima opštine kad je reč o rešavanju ovakvih problema građana, iz čega proizilazi njegov „poseban status“.
Posle 2016. opština, počev od 2017. i „BID zonu“ tretira u pogledu procedure finansiranja kao i ostala udruženja građana, tj. i ovo udruženje se javlja sa programom rada na javni konkurs i na taj način obezbeđuje finansiranje svojih poslova.
Ova promena dovodi do toga da se budžet za fiansiranje udruženja građana na javnom konkursu znatno povećava počev od 2017. godine, ali ta promena nije toliko velika kada se uzme u obzir da je u nove budžete uključeno i finansiranje „BID zone“.
U ovoj analizi “BID zonu” ne smatramo “klasičnim” udruženjem građana, iako je ona formalno pravno jednaka sa ostalim udruženjima, budući da je od strane opštine tretirana kao još jedna opštinska služba, osnovana za rešavanje problema stanara stambenih zgrada.
Sa finansiranjem “BID zone” opština prestaje 2021. i 2022. godine (do pisanja ovog izveštaja), jer prema raspoloživim podacima na javnim konkursima raspisivanim u ove dve godine nije finansirano ovo udruženje (mada je 2021. učestvovalo na konkursu).
b. U periodu 2012. do 2016. godine opština je sa posebne pozicije građana finansirala udruženja građana koja su okupljala poljoprivrednike. Izdvajanje sredstava za ove namene obustavljeno je 2016. godine posle promene propisa iz oblasti poljoprivrede. Ova udruženja dobijala su sredstva na posebnim javnim konkursima. Namena ovih sredstava bilo je učešće opštine u nabavci opreme za poljoprivrednu proizvodnju, uključujući sufinansiranje učešća poljoprivrednika na državnim konkursima.
Konkurse za udruženja poljoprivrednika takođe u ovoj analizi nismo posmatrali u svetlu pitanja finansiranja programa po Pravilniku koji je predmet analize, jer do 2016. ova udruženja i nisu učestvovala na konkursima sprovođenim po ranije važećem Pravilniku iz 2013. a posle 2016. opština više i ne finansira poljoprivredu kao poseban program na konkursima za udruženja građana.
4.1. Izdvajanja iz budžeta po godinama
Prilikom prikazivanja izdvajanja iz budžeta po godinama za udruženja građana, koristili smo podatke iz završnog računa budžeta, za sve godine osim za 2022. godinu za koju je korišćen podatak iz Odluke o budžetu (10.000.000,00 RSD) i Izveštaja o izvršenju budžeta za period 01. januar – 30. juni 2022. godine (rešenje o korišćenju tekuće budžetske rezerve 400-934/2022 -I od 12.04.2022.) budući da će završni račun biti dostupan tek 2023. godine.
Treba imati u vidu da završni račun prikazuje utrošena sredstva u zbirnom iznosu koja su bila namenjena udruženjima građana za realizaciju projekata, a da su odobrena sredstva obično veća od ovog iznosa, jer udruženja uglavnom ne realizuju u potpunosti odobren iznos sredstava. Dešava se i da udruženje odustane od realizacije projekta, kao što je to bio slučaj sa udruženjem „Morava skela“ koje 2021. godine nije realizovalo projekat i celokupan iznos sredstava vratilo u budžet.
Tabela 1: Izdvajanje iz budžeta za udruženja građana u apsolutnim iznosima 2012 – 2022. godina.
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
Budžetska godina |
Od 2012 – do 2021. rashodna strana završnog računa budžeta, za 2022. rashodna strana plana budžeta |
Učešće “BID zone” u konkursima za udruženja od 2017. godine |
Konkursi za udruženja, do 2017. bez “BID zone”, posle 2017. ukupan iznos sredstava umanjen za sredstva dodeljena “BID” zoni |
“BID zona” iskazana kao posebna pozicija budžeta do 2017. godine |
Udruženja poljoprivrednika, posebna pozicija budžeta |
UKUPNO UDRUŽENJA 2012 – 2022 SVE NAMENE |
|
2022 |
1,810,262,000.00 RSD |
0.00 RSD |
10,600,000.00 RSD |
0.00 RSD |
0.00 RSD |
|
|
2021 |
1,528,461,000.00 RSD |
0.00 RSD |
9,700,000.00 RSD |
0.00 RSD |
0.00 RSD |
|
|
2020 |
1,364,737,495.00 RSD |
2.940.000,00 RSD |
7,642,765.00 RSD |
0.00 RSD |
0.00 RSD |
|
|
2019 |
1,678,861,974.00 RSD |
3,965,000.00 RSD |
3,215,000.00 RSD |
0.00 RSD |
0.00 RSD |
|
|
2018 |
1,415,669,000.00 RSD |
3,800,000.00 RSD |
7,027,220.00 RSD |
0.00 RSD |
0.00 RSD |
|
|
2017 |
1,332,381,000.00 RSD |
5,000.000.00 RSD |
7,509,096.00 RSD |
0.00 RSD |
0.00 RSD |
|
|
2016 |
1,392,132,000.00 RSD |
0.00 RSD |
6,778,594.00 RSD |
6,867,540.00 RSD |
6,559,619.00 RSD |
|
|
2015 |
1,301,111,000.00 RSD |
0.00 RSD |
5,986,310.00 RSD |
5,348,664.00 RSD |
5,521,142.00 RSD |
|
|
2014 |
1,346,257,000.00 RSD |
0.00 RSD |
4,066,791.00 RSD |
3,488,343.00 RSD |
8,284,231.00 RSD |
|
|
2013 |
1,336,253,000.00 RSD |
0.00 RSD |
7,244,640.00 RSD |
8,664,991.00 RSD |
7,403,097.00 RSD |
|
|
2012 |
1,238,055,000.00 RSD |
0.00 RSD |
5,148,785.00 RSD |
3,769,709.00 RSD |
9,967,615.00 RSD |
3+4+5+6= |
|
Zbir: |
15,705,000.00 RSD |
74,919,201.00 RSD |
28,139,247.00 RSD |
37,735,704.00 RSD |
156,499,152.00 RSD |
|
|
Ukupna sredstva izdvojena za “BID zonu” kao zbir sredtava izdvojenih do 2017. na posebnim pozicijama budžeta i sredstva dodeljena posle 2017. godine – bez nedostajućih podataka za 2017. godinu |
43,844,247.00 RSD |
Tabela 2: Procentualno izdvajanje iz budžeta za udruženja građana 2012 – 2022.
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
|
Budžetska godina |
Od 2012 – do 2021. rashodna strana završnog računa budžeta, za 2022. rashodna strana plana budžeta |
Učešće “BID zone” u konkursima za udruženja od 2017. godine |
Konkursi za udruženja, do 2017. bez “BID zone”, posle 2017. ukupan iznos sredstava umanjen za sredstva dodeljena “BID” zoni |
“BID zona” iskazana kao posebna pozicija budžeta do 2017. godine |
Udruženja poljoprivrednika, posebna pozicija budžeta |
|
2022 |
1,810,262,000.00 RSD |
0.00% |
0.59% |
0.00% |
0.00% |
|
2021 |
1,528,461,000.00 RSD |
0.00% |
0.63% |
0.00% |
0.00% |
|
2020 |
1,364,737,495.00 RSD |
0.22% |
0.56% |
0.00% |
0.00% |
|
2019 |
1,678,861,974.00 RSD |
0.24% |
0.19% |
0.00% |
0.00% |
|
2018 |
1,415,669,000.00 RSD |
0.27% |
0.50% |
0.00% |
0.00% |
|
2017 |
1,332,381,000.00 RSD |
0.375% |
0.56% |
0.00% |
0.00% |
|
2016 |
1,392,132,000.00 RSD |
0.00% |
0.49% |
0.49% |
0.47% |
|
2015 |
1,301,111,000.00 RSD |
0.00% |
0.46% |
0.41% |
0.42% |
|
2014 |
1,346,257,000.00 RSD |
0.00% |
0.30% |
0.26% |
0.62% |
|
2013 |
1,336,253,000.00 RSD |
0.00% |
0.54% |
0.65% |
0.55% |
|
2012 |
1,238,055,000.00 RSD |
0.00% |
0.42% |
0.30% |
0.81% |
Srednji kurs EUR prema podacima NBS kretao se u posmatranom periodu od 111 dinara početkom 2012. godine preko 123 dinara tokom 2016 i 017. godine do 118 dinara do kraja posmatranog perioda, tj. oscilirao je u iznosu od oko 10%.
U Tabeli 2. izdvajanje sredstava prikazano je kao procenat rashodne strane budžeta, nije rađeno “nivelisanje” izdvojenih sredstava kako bi se poredila “stvarna vrednost” usklađena sa inflacijom u međuvremenu.
Treba napomenuti da je opština u periodu 2017-2018. izdvajala i manja sredstva (reda veličine nekoliko stotina hiljada dinara) kao učešće u regionalnom programu RELOAD/UNDP kojim je omogućeno finansiranje projekata udruženja građana na prostoru Zapadnog Balkana, a takođe da su u budžetu prikazane i pozicije “finansiranja udruženja građana” koje zapravo predstavljaju troškove ugovora po sprovedenoj klasičnoj javnoj nabavci za realizaciju poslova socijalne zašitte po odobrenim sredstvima nadležnog ministarstva, tj. nije reč o dodeli sredstava putem javnog konkursa, pa ta sredstva ovde nisu prikazivana.
U posmatranom periodu, procenat budžeta izdvojen za konkurse udruženja građana (bez projekata “BID zone”) oscilirao je oko polovine procenta, uz najmanja izdvajanja 2014. godine (poplava u Paraćinu) i 2019. godine (opština sva sredstva budžeta usmerila na izgradnju industrijskog parka).
Na osnovu ove analize izdvajanje po konkursima za udruženja građana tokom posmatranog perioda može se posmatrati na više načina
– kao prosečno 7.3 miliona godišnje, računajući sredstava dodeljena udruženjima bez “BID zone”
– kao prosečno 9 miliona ako se prosek računa uzimajući u obzir i sredstva dodeljena na konkursima od 2017. godine kada je na konkursima učestvovala i „BID zona“
4.2. Identifikovani javni konkursi
Informacije o konkurisma za finansiranje programa udruženja građana pribavljene su delom putem zakona o pristupu informacijama od javnog značaja a delom prikupljanjem javno dostupnih podataka sa internet strane Opštine Paraćin.
Na žalost, dokumentacija nam nije dostavljena ni za jedan javni konkurs u periodu 2012 – 2014, dok su informacije za period 2015 – 2017. delom nekompletne i uglavnom prikupljene sa internet strane opštine. Na ovoj internet strani nisu objavljeni zvanični – potpisani dokumenti u većini slučajeva, već je često reč o MsWord fajlovima koji ponekad sadrže i očigledne greške nastale u obradi (npr. datum konkursa koji je očigledno sproveden krajem godine u ovom dokumentu je s početka godine, zapravo istovetan kao datum prethodnog konkursa što ukazuje da je reč o “prepisivanju” teksta starog u novi konkurs sa greškom).
Pregled dostupnih podataka dat je u Tabeli 3.
Tabela 3: Javni konkursi po godinama
|
Godina |
God./ broj konkursa |
Datum |
Broj javnog poziva |
Sredstva opredeljenja za konkurs |
Napomena |
|
2022. |
2022/1 |
24.02. |
400-305/2022-I |
10.000.000,00 RSD |
|
|
2022 |
2022/2 |
13.04. |
400-1003/2022-I |
600.000,00 RSD |
|
|
2021 |
2021/1 |
28.09. |
400-1575/2021-I |
8.800.000,00 RSD |
|
|
2021 |
2021/2 |
05.10. |
400-1600/2021-I |
1.200.000,00 RSD |
Konkurs za vatrogasna društva |
|
2020. |
2020/1 |
20.01. |
400-153/2020-I |
14.000.000,00RSD |
|
|
2019. |
2019/1 |
09.01. |
400-19/2019-I |
7.000.000,00 RSD |
|
|
2019. |
2019/2 |
19.11. |
400-1449/19-III |
30.000,00 RSD |
|
|
2019. |
2019/3 |
06.12. |
400-1605/2019 |
300.000,00 |
|
|
2018. |
2018/1 |
05.01. |
400-28/2018- I |
6.500.000,00 RSD |
|
|
2018. |
2018/2 |
28.06. |
400-779/2018-I |
1.860.000,00 RSD |
|
|
2018. |
2018/3 |
25.09. |
400-1156/2018-I |
3.000.000,00 |
|
|
2017. |
2017/1 |
04.01. |
400-2/2017- I |
5.720.000,00 RSD |
|
|
2017. |
2017/2 |
30.01. |
400-132/2017- I |
5.110.000,00 RSD |
|
|
2017. |
2017/3 |
21.04. |
400-615/2017- I |
1.550.000,00 RSD |
|
|
2017. |
2017/4 |
07.06. |
400-750/2017- I |
610.000,00 RSD |
|
|
2016. |
2016/1 |
10.03. |
400-240/2016-01- I |
5.530.000,00 RSD |
|
|
2016. |
2016/2 |
14.10. |
400-766/2016-01- I |
1.500.000,00 RSD |
|
|
Podaci o konkursima iz 2015. godine preuzeti sa www.paracin.rs ne sadrže tekst konkursa, već samo zapisnike komisije za svaki pojedinačni konkurs, pa su sredstva prikazana na osnovu odluka o dodeli. Opština nije dostavila zvanične podatke. |
|||||
|
2015. |
2015/1 |
25.03. |
400-269/2015-01- I |
3,456,500.00 RSD |
Nema tesksta konkursa |
|
2015. |
2015/2 |
28.04. |
400-360/2015-01- I |
bez dodele sredstava |
Nema tesksta konkursa. |
|
2015. |
2015/3 |
05.05. |
400-374/2015-01- I |
149,250.00 RSD |
Nema tesksta konkursa |
|
2015. |
2015/4 |
25.05. |
400-453/2015-01- I |
400,000.00 RSD |
Nema tesksta konkursa |
|
2015. |
2015/5 |
29.07. |
400-674/2015-01- I |
640,560.00 RSD |
Nema tesksta konkursa |
|
2015. |
2015/6 |
novembar |
: 400-897/2015-01- I (verovatno ovaj broj) |
“po mogućstvu“ |
Nema tesksta konkursa. Komisija nije odlučila o sredstvima, već dala preporuku. U zapisniku pogrešan datum konkursa, u zaglavlju zapisnika drugi broj konkursa (verovatno ispravan) |
|
2014. |
Nema podataka |
Nisu dostavljeni podaci niti postoje na interenet strani opštine. |
|||
|
2013. |
Nema podataka |
Nisu dostavljeni podaci niti postoje na interenet strani opštine. |
|||
|
2012. |
Nema podataka |
Nisu dostavljeni podaci niti postoje na interenet strani opštine. |
Iz nekompletne dokumentacije kojom smo raspolagali zbog odbijanja opštine da nam dostavi liste vrednovanja i rangiranja i odluke o dodeli sredstava i nepostojanja drugih podataka (na internet strani optšine) nije bilo moguće izvesti kompletan zaključak za čitav period, ali je jasno da je posle 2017. godine donekle smanjen broj javnih konkursa tokom jedne budžetske godine, pa tako za razliku od 2015. kada je bilo čak šest javnih konkursa ili 2017. godine kada ih je bilo 4 ovaj broj pada na 1 do 3 javna konkursa godišnje.
Može se takođe primetiti da u godinama kada su konkursi bili brojniji iznos po konkursu je bio manji, pa se „brojnost“ javnih poziva ne može dovesti u vezu sa povećanim izdvajanjem sredstava za udruženja građana, već najpre sa lošijim planiranjem ili „nesporazumima u komunikaciji“ tj. činjenicom da je bilo programa u javnom interesu koje je bilo potrebno finansirati a za koje udruženja građana nisu blagovremeno konkurisala ili mogla konkurisati na prvim javnim konkursima u određenoj godini bilo zbog nespremnosti samih udruženja ili zbog malih izdvojenih sredstava budžeta za ove namene.
Iako nismo dobili sve informacije o samim javnim konkursima, posebno za period 2012-2014, pribavljene su informacije o potpisanim ugovorima sa udruženjima za realizaciju projekata za sve godine osim za 2015. godinu (za koju imamo zvanične ali nepouzdane informacije sa opštinske internet strane o javnim konkursima i dodeljnim sredstvima, ali ne i zvanične informacije o potpisanim ugovorima…).